Komend weekend 12 en 13 september staat Open Monumentendag 2020 in het teken van leermonumenten. Ook de Open Monumentendagen zijn dit jaar anders dan anders door corona. Niet alle monumenten zijn open voor publiek, enkele openen hun deuren digitaal en er zijn fiets- en wandelroutes gemaakt.
Dorp, Stad & Land tipt u deze week elke werkdag een erfgoeditem, om in de buitenlucht te bezoeken, te beluisteren of te beleven, zodat u – vanachter uw beeldscherm, of op gepaste afstand van elkaar – van de het erfgoed kan genieten en leren!
Oudste kunstenaarsvereniging in Nederland Ars Aemula Naturae in 17e-eeuws pand met rijk gedecoreerd interieur in Leiden
In het monumentale pand aan de Pieterskerkgracht 9a in Leiden is de kunstenaarsvereniging Ars Aemula Naturae (“de kunst wedijvert met de natuur”) gevestigd. De vereniging dateert uit 1694.
Het pand is van oorsprong een aanzienlijk herenhuis, gebouwd in de zestiende eeuw. De huidige gevel stamt uit 1620. In 1622 werd waarschijnlijk de toegangspoort vernieuwd.
Opvallend in het interieur zijn de rijk beschilderde kastenwand en cassettenplafond op de eerste verdieping. Het plafond is vervaardigd omstreeks 1653 door M. Saeghmolen.
Tijdens de restauratie in de periode 1979-1982 is het casettenplafond van onder een stuclaag tevoorschijn gekomen. Het plafond bestaat uit twaalf grote vakken met aan beide zijden een viertal kleinere. De panelen zijn beschilderd met putti, duivelachtige figuurtjes, dieren en vruchten, waar zich plantenranken omheen slingeren.
Over de kastenwand is nog veel onzeker. Uit onderzoek blijkt dat meerdere auteurs aan de kastenwand hebben gewerkt en dat er in de loop van de tijd meerdere aanpassingen plaats hebben gevonden. De waardevolle beschilderingen van kastenwand en plafond zijn onlangs gerestaureerd.
De waardevolle kastenwand op de eerste verdieping van de kunstenaarsvereniging waaraan mogelijk meerdere “auteurs” hebben gewerkt. Foto: Veldman Rietbroek Architecten
Ook de huidige bestuurskamer is rijk gedecoreerd. De betimmering is ca.1735 aangebracht. Vooral het eiken houtwerk voorzien van decoratieve elementen boven de monumentale schouw is bijzonder fraai. Op de eerste verdieping is een eenvoudiger eveneens uit marmer vervaardigde schouw bewaard gebleven.
Uit een gedenksteen van 8 oktober 1856, aangebracht in de vestibule, blijkt dat het woonhuis is verbouwd tot een “Tussenschool op Christelijke grondslag voor Minvermogenden”. Het pand onderging een grondige verbouwing.
Sinds 1859 is eerst in een deel van het gebouw en na 1922 in het gehele gebouw Ars Aemula Naturae gehuisvest.
NB: i.v.m. corona heeft Stichting Open Monumentendagen Leiden besloten haar monumenten dit jaar niet open te stellen voor publiek. Bekijk vanachter uw beeldscherm, of zet het monument op uw ‘verlanglijstje’ voor een volgende editie van Open Monumentendag.